ความหมายของอัตตา

         อัตตา, อาตมัน แปลว่า ตัวตน ;  โดยปกติแล้วกล่าวได้ว่าโดยสภาวธรรมชาติของปุถุชนอันมีมาแต่การเกิด ย่อมยึดมั่นมองเห็นชีวิต ซึ่งก็คือขันธ์๕ ว่าขันธ์ใดขันธ์หนึ่ง หรือทั้งหมด ว่าเป็นอัตตาคือตัวตนหรือเป็นของตัวของตนอย่างแท้จริง  หรือยึดถือว่าอัตตา(ตัวตน,หรือเป็นของตัวตน)ไปเนื่องด้วยขันธ์ ๕ โดยอาการอย่างใดอย่างหนึ่ง ดังเช่น ความเชื่อถือความยึดถือในวิญญาณในลักษณาการของเจตภูต ก็คือ ความเชื่อว่าวิญญาณอันเป็นกองหนึ่งของขันธ์ ๕ เป็นอัตตาหรือเป็นของตัวตน,  หรือการเชื่อว่าตัวตนเป็นของตน ที่มีมาแต่กำเนิดโดยไม่รู้ตัว เหตุเพราะว่า สามารถบังคับบัญชารูปขันธ์ให้กระทำอะไรก็ได้ดังประสงค์ ดังนั้นจึงแอบหลงเข้าใจไปโดยไม่รู้ตัวว่า รูปขันธ์จึงย่อมเป็นของตัวของตนหรืออยู่ในอำนาจตน,  อนึ่งพึงระลึกเข้าใจด้วยว่า ความเชื่อ,ความคิดเห็นในเรื่องอัตตาดังนี้ มีทั้งที่เกิดขึ้นและเป็นไปอย่างรู้ตัวด้วยเข้าใจผิด และเป็นไปในลักษณะนอนเนื่องอยู่ในจิต มีความเชื่อหรือทิฏฐินี้อยู่แต่ไม่รู้ตัว  แต่พร้อมที่จะเกิดขึ้นมาหรือพลุ่งพล่านขึ้นมาซึมซาบขึ้นย้อมจิตเมื่อประสบกับอารมณ์ต่างๆ จึงเป็นไปในลักษณะเดียวหรืออันเดียวกับอาสวะกิเลสนั่นเอง จึงเป็นไปด้วยอวิชชาเช่นกัน คือ เกิดขึ้นและเป็นไปเช่นอาสวะกิเลสด้วยความไม่รู้ และโดยไม่รู้ตัวอีกด้วย